Grandmother why we have come stranger (in Armenian)
Տատիկ մենք ինչու ենք եկել ուրիշի տուն…
Կանչում էի խենթ կարոտով դու չեկար,
մշուշապատ ուղիներում` ես մենակ,
Մարդ չտեսավ տառապանքը իմ տկար,
Կանչում էի խենթ կարոտով դու չեկար…
Վահան Տերյան
Տատիկ ինչի համար եմ ես եկել ուրիշի տուն,- հեռախոսի մյուս ծայրից հազիվ բառերն ու մտքերը հավաքելով հարցնում էր այն ժամանակ երեք տարին դեռ չբոլորած թոռնիկս: Հարց, որը միշտ բզկտել է կարոտիս կրակե շապիկը ու կուտակել հույզեր, հույզեր: Հարց, որը կարծես ուղղված է ոչ թե տատիկին, այլ ժամանակին, դարերին ու մնում է անպատասխան օդում կախված: Կախված, որպես Դամոկլյան սուր, որը հարվածում է ոչ թե ճակատիդ, այլ հոգուդ ու երեւակայությանդ, հուզական կոշմարի ենթարկելով էությունդ, եւ դու անզոր մթում խարխափելով ձգտում ես հավաքել բոկորներդ, հավատալու հույսով, որ կենդանի ես ու դեռ շնչում ես…
Քանի, քանի թոռնիկներ, որքան հարցեր են հղում մայրիկ-հայրիկներին, տատիկ-պապիկներին: Ով կարող է տալ նրանց կարոտաբաղձ սրտիկների պատասխանը: – ՙՈր մենք տուն ունենք, ինչու± է մեր խազեինը մեզանից փող ուզում, ես չեմ սիրում խազեինին, գնանք մեր տուն՚,-ասում է մի ուրիշ թոռնիկ: Համոզված եմ, եթե հավաքենք եւ գրի առնենք մեր բոլոր բալիկ-թոռնիկների հարցերը իրենց հարազատ տան, մեծ աշխարհի իրենց բաժին անկյունի մասին, ապա կստացվի մի գիրք, որը կդառնա աշխարհի մարդկության սեղանի գիրքը ուղղված հենց իրեն մարդկությանը…
Մի ժողովուրդ, որը աշխարհում ավելի ßատ տներ է կառուցել ապրում է ոչ իր տանը: Ինչու…դժվար է պատասխանել երեխաների հարցերին…Ինչպե±ս բացատրեմ աչքերը լայն բացած այս փոքր մարդուն, որ ցավոք, ցավոք սրտի ßատերի համար Հայաստանում ապրելը դարձել է անհնար: Որ մի քանի աշխատավարձ է պետք մուծես հարկերն ու վարձերը, իսկ աշխատանք չկա, աշխատավարձի վարձ առավել եւս…Որ այս ամենի պատճառով է, որ մենք եկել ենք ուրիշի տուն…öոքրիկ Հայկն արդեն դպրոցական է, նա չի մոռանում, որ այստեղ Հայաստանում ինքը ունի տուն: Երբ ես 1988թ-ի ձմռանը նույնպես ստիպված թողեցի հայրենի տունը եւ ձմեռելու գնացի իրենց մոտ (նիժնի նովգորոդ) քաղաք, նաª հայկը, փոքրիկ թաթիկները օղակեց վզիս, սեւուկ աչքերը քննախույզ հայացքով սկսեցին փնտրել իր չբացահայտված հարցի պատասխանը.
– Ինչի համար ենք մենք եկել ուրիßի տուն, արի գնանք մեր Հայաստանը, իմ Աբովյանը, լաց մի եղիր, գետի վրա նավ կա, արի նստենք ու գնանք: – Հայկ ջան, մեր տունը ցուրտ է…
– Իսկ ինչու է ցուրտ, ես կտաքացնեմ:
Ինչպես բացատրեմ, թե ով է խլել նրա բաժին ջերմացնող արեւի ßողը…Ախ~ իմ փոքրիկ Հայկ, ինչպես մոռանամ քեզ, որ փոքրիկ մարմնով կարոտի անոթ ես դարձել…Այդ կարոտը, քո փոքրիկ սրտի մեծ կարոտը, որ անգամ լեռ ու ձորերով նավ է առաջնորդում դեպի հայրենի տուն…դեպի Աբովյան…
Այսպես, աստծո օր նրա մանկական շուրթերին թառում էր նույն անպատասխան հարցը ու բորբոքում հոգուս մեջ իմ հայրենիքի կարոտի անբոց մորմոքը, որը այրում էր ահավոր ձգողականությամբ…նույն հարցերն էին սեւուկ, գեղեցիկ այն երեխաների աչքերի մեջ, որոնք սովորում էին հայկական կիրակնօրյա դպրոցում: Ինչպիսի կարոտ էր ճառագում նրանց երգերից ու արտասանած բանաստեղծություններից հնարավոր չէ բացատրել, դրա համար մեծ բանաստեղծ պետք է լինել:
Վերադարձ…ն.նովգորոդ օդանավակայանում սկսվել է ուղեւորների գրանցման արարողությունը: Ուրախալին այն է, որ վերադարձող ընտանիքներ կան, թռչկոտում են կարոտած երեխաները: Օդակայանի աշխատողները փութաջանորեն եւ զգույշ կշռում են ուղեբեռները: Այդ արարողությունը ßատ էր հանդիսավոր…Մեծ Սեւակին հիշեցի.-Հաշվու~մ ենք, հաշվու~մ…Կշռու~մ ենք, կշռու~մ…
Ինչ եք դուք կßռում, երբ այս սալահատակը երեւի հազար անգամ, հինգ հազար անգամ, անսահման անգամ ողողվում է հայ մարդու բաժանումի արցունքներով: Բաժանվում են տատիկ ու թոռ, մայր ու մանուկ: Երբեմն հանդիպումի ուրախության արցունքներ էլ են լինում, բայց դրանք պակաս ծանր չեն քան բաժանումի ցավից ծնված արցունքները, որոնք ինքնաթիռում չտեղավորվող ամենածանր բեռներն են…ԱՄԵնԱԾԱնՐԸ…Հատկապես, երբ թվում է թե տարագրության նոր ուղիներ բռնած մեր բոլոր երեխաները , որոնք դեռ հիշում են իրենց տունը, մի ձայնալար դարձած հարցնում են….- Ինչու ենք մենք եկել ուրիշի տուն…
Ասլիկ Հահոբյանª բարեկամության թանգարանի ավագ գիտաßխատող, ցուցադրությունների կազմակերպման բաժնի վարիչ
